
Tết Đoan Ngọ (còn gọi là Tết diệt sâu bọ) là một ngày lễ truyền thống quan trọng trong văn hóa của người Việt Nam, được tổ chức vào mùng 5 tháng 5 âm lịch hàng năm.
Ý nghĩa của Tết Đoan Ngọ:
-
Đoan Ngọ có nghĩa là “bắt đầu giữa trưa”:
-
“Đoan” nghĩa là bắt đầu.
-
“Ngọ” là giờ Ngọ (từ 11 giờ trưa đến 13 giờ).
-
Vì vậy, Đoan Ngọ là thời điểm bắt đầu của trưa ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch, thời khắc dương khí mạnh nhất trong năm theo quan niệm Đông phương.
-
-
Tết diệt sâu bọ:
-
Dân gian tin rằng đây là thời điểm sâu bọ, ký sinh phát triển mạnh, ảnh hưởng đến cây trồng, mùa màng và sức khỏe con người.
-
Do đó, người dân tổ chức lễ cúng để “diệt sâu bọ”, bảo vệ mùa màng và cầu mong sức khỏe.
-
-
Phong tục gắn với mùa vụ:
-
Đây là thời điểm chuyển mùa quan trọng, giữa xuân và hạ, liên quan đến chu kỳ nông nghiệp. Người xưa tổ chức lễ cúng để cảm tạ trời đất, tổ tiên và cầu cho mưa thuận gió hòa.
-
Các phong tục truyền thống:
-
Ăn cơm rượu nếp: giúp “giết sâu bọ” trong bụng theo quan niệm dân gian.
-
Ăn hoa quả mùa hè: như mận, vải, dưa hấu, xoài…
-
Cúng tổ tiên vào sáng sớm, thường là trước giờ Ngọ (trước 12h trưa).
-
Dùng các loại lá xông, tắm nước lá để trừ tà, thanh lọc cơ thể.
-
Ở một số nơi còn có tục buộc chỉ ngũ sắc, đeo bùa ngũ sắc, nhất là cho trẻ em.
Tết Đoan Ngọ ở các nước khác:
-
Tại Trung Quốc: gọi là Duanwu Jie – ngày tưởng nhớ nhà thơ Khuất Nguyên.
-
Ở Hàn Quốc: gọi là Dano, cũng có nhiều nghi lễ tương tự về sức khỏe và mùa vụ.
Nếu bạn muốn biết thêm về mâm cúng, món ăn, hay bài khấn Tết Đoan Ngọ, mình có thể chia sẻ chi tiết hơn
Nội dung lễ cúng
Lễ cúng thường được thực hiện tại nhà, gồm:
Mâm cỗ cúng Tết Đoan Ngọ thường có:
-
Cơm rượu nếp (nếp cái hoa vàng, nếp cẩm, nếp trắng…): tượng trưng cho việc “diệt sâu bọ trong người”.
-
Trái cây mùa hè: mận, vải, xoài, dưa hấu, chuối…
-
Bánh tro (bánh ú): bánh làm từ gạo nếp ngâm nước tro, gói bằng lá.
-
Các món mặn: thịt vịt (miền Trung), gà luộc, xôi chè…
-
Hương, hoa, trầu cau, nước sạch.
Văn khấn
-
Văn khấn thường là lời mời tổ tiên về dùng lễ, cầu cho sức khỏe, bình an, mùa màng tốt tươi.
2. Phong tục trong ngày Tết Đoan Ngọ
Diệt sâu bọ
-
Vào sáng sớm, người ta thường ăn cơm rượu nếp khi vừa thức dậy, khi bụng còn đói, với quan niệm “diệt sâu bọ” (giun sán, khí độc).
Ăn trái cây mùa hè
-
Ăn các loại trái cây có vị chua, chát, nóng như mận, vải, dứa… để “giết sâu bọ”.
Tắm nước lá, xông hơi
-
Dùng lá xông (lá sả, tía tô, ngải cứu, hương nhu…) để tắm hoặc xông nhằm giải cảm, trừ tà.
Buộc chỉ ngũ sắc
-
Buộc chỉ ngũ sắc (đỏ, vàng, xanh, trắng, đen) vào cổ tay hoặc cổ chân trẻ em để trừ tà, tránh gió.
Đeo bùa trừ tà
-
Ở một số vùng, trẻ em được đeo bùa ngũ sắc hoặc gói thơm làm từ các loại thảo mộc.
3. Khác biệt vùng miền
Miền | Tập tục đặc trưng |
---|---|
Bắc | Ăn cơm rượu nếp, bánh tro, cúng đơn giản, nhiều trái cây mùa hè |
Trung | Ăn thịt vịt (cho là mát), lễ cúng kỹ lưỡng, đôi khi có bánh ít |
Nam | Cơm rượu thường vo viên, lỏng hơn miền Bắc; ăn trái cây ngọt, đậm vị mùa hè |
1. Cơm rượu nếp – Món không thể thiếu
Ý nghĩa:
-
Ăn vào sáng sớm khi bụng đói để “giết sâu bọ trong người”.
-
Tượng trưng cho việc thanh lọc cơ thể, bảo vệ sức khỏe.
Các loại cơm rượu:
Vùng miền | Mô tả |
---|---|
Miền Bắc | Cơm rượu nếp cái hoa vàng hoặc nếp cẩm, rời hạt, cay nồng nhẹ |
Miền Trung | Giống miền Bắc nhưng vị đậm hơn |
Miền Nam | Viên tròn nhỏ, ngâm trong nước rượu ngọt, có thể ăn như món tráng miệng |
2. Trái cây mùa hè
Ý nghĩa:
-
Loại quả có vị nóng, chua, chát giúp hỗ trợ “diệt sâu bọ”.
-
Cung cấp vitamin, giải nhiệt, chống mất nước.
Các loại thường dùng:
-
Mận, vải, chôm chôm, xoài, dưa hấu, thơm (dứa), chuối, mít
-
Bày trên mâm cỗ hoặc ăn ngay sau khi cúng
3. Bánh tro (bánh ú tro)
Ý nghĩa:
-
Làm từ nếp ngâm nước tro (thường tro rơm, tro thân chuối khô), gói lá dong hoặc lá tre.
-
Có tác dụng thanh nhiệt, giải độc.
Nhân bánh:
-
Bánh ngọt: nhân đậu xanh, dừa, hoặc không nhân (bánh tro chay).
-
Bánh mặn (ít phổ biến): nhân mặn hoặc trứng muối (miền Nam).
4. Món mặn (tùy vùng)
Vùng miền | Món ăn phổ biến |
---|---|
Miền Trung | Thịt vịt luộc, cháo vịt – vì cho rằng thịt vịt có tính “mát”, giúp cân bằng cơ thể |
Miền Bắc | Thịt gà luộc, xôi vò, xôi đỗ xanh |
Miền Nam | Canh chua, cá kho, thịt kho trứng – đậm vị, phù hợp với khí hậu nóng ẩm |
5. Các món từ thảo dược
-
Lá xông: Lá sả, ngải cứu, hương nhu, tía tô (dùng xông hoặc tắm).
-
Nước lá mát: Nước nấu từ rễ tranh, mã đề, atiso, râu ngô – uống để thanh nhiệt.
Tóm tắt mâm cỗ Tết Đoan Ngọ truyền thống:
-
Cơm rượu nếp
-
Bánh tro
-
Trái cây mùa hè
-
Món mặn tùy vùng
-
Hương hoa, trầu cau
Việt Nam là một đất nước có nền văn hóa lâu đời và phong phú, gắn liền với lối sống nông nghiệp, tín ngưỡng dân gian và đạo lý “uống nước nhớ nguồn”. Dưới đây là các phong tục Việt Nam tiêu biểu, được duy trì qua nhiều thế hệ:
1. Phong tục trong các ngày lễ – Tết
Tết Nguyên Đán (mùng 1 Tết âm lịch)
-
Lễ lớn nhất trong năm.
-
Các phong tục: cúng ông Công ông Táo, gói bánh chưng – bánh tét, lì xì đầu năm, chúc Tết, xông đất, kiêng kỵ đầu năm.
Tết Hàn Thực (mùng 3 tháng 3 âm lịch)
-
Dân ta làm bánh trôi, bánh chay để tưởng nhớ tổ tiên.
Tết Đoan Ngọ (mùng 5 tháng 5 âm lịch)
-
“Diệt sâu bọ”, ăn cơm rượu nếp, bánh tro, trái cây chua nóng.
Rằm tháng Bảy – Vu Lan báo hiếu
-
Cúng cô hồn, tưởng nhớ cha mẹ tổ tiên.
-
Nhiều người phóng sinh, đi chùa cầu siêu.
Tết Trung Thu (rằm tháng 8)
-
Tết dành cho thiếu nhi.
-
Phong tục: rước đèn, múa lân, ăn bánh Trung Thu, phá cỗ trông trăng.
2. Phong tục thờ cúng tổ tiên
-
Mỗi gia đình thường có bàn thờ tổ tiên.
-
Cúng giỗ, lễ Tết, mùng 1, rằm để tưởng nhớ ông bà, cha mẹ đã khuất.
-
Là biểu hiện của đạo lý uống nước nhớ nguồn.
3. Phong tục cưới hỏi
-
Bao gồm các nghi lễ truyền thống:
-
Dạm ngõ
-
Ăn hỏi
-
Rước dâu
-
-
Mâm tráp, áo dài cưới, sính lễ, lễ gia tiên…
-
Gắn liền với sự kết nối hai gia đình, chúc phúc đôi trẻ.
4. Phong tục tang ma
-
Tang lễ truyền thống có các bước: phát tang, lễ nhập quan, đưa tang, lễ cúng 49 ngày, 100 ngày, giỗ đầu…
-
Người thân mặc áo tang, kiêng cữ nhiều điều để tỏ lòng hiếu đạo.
5. Phong tục trong đời sống thường ngày
-
Chào hỏi, kính trên nhường dưới.
-
Mời cơm trước khi ăn.
-
Lì xì đầu năm cho trẻ nhỏ và người già.
-
Xin phép trước khi ra khỏi nhà (đặc biệt với trẻ nhỏ).
-
Đón khách bằng trà nước, tiếp đãi thân thiện.
6. Tín ngưỡng dân gian
-
Thờ Thần Tài, Thổ Địa, Bà Tổ Cô, ông Công ông Táo.
-
Tin vào phong thủy, ngày tốt – giờ tốt, tuổi hợp khi làm việc lớn (xây nhà, cưới hỏi…).
-
Một số vùng còn thờ mẫu, thờ Thành Hoàng Làng, tổ chức lễ hội đình đầu năm.
7. Phong tục theo vùng miền
Vùng miền | Đặc điểm văn hóa |
---|---|
Miền Bắc | Truyền thống lâu đời, lễ nghi chặt chẽ, nghi thức rõ ràng |
Miền Trung | Bảo tồn nhiều phong tục cổ, trọng lễ nghĩa, cúng bái kỹ lưỡng |
Miền Nam | Cởi mở, đơn giản, gần gũi, pha trộn yếu tố văn hóa Khmer, Hoa |

1. Bánh mì Việt Nam là gì?
-
Là loại bánh mì baguette nhỏ gọn, vỏ giòn, ruột mềm, rỗng bên trong.
-
Được xẻ dọc, kẹp nhân bên trong, ăn liền như một món ăn nhanh.
-
Bánh mì Việt Nam thường được bán ở các xe đẩy, tiệm nhỏ, chợ hoặc nhà hàng.
2. Các loại nhân phổ biến
Bánh mì Việt Nam rất đa dạng về phần nhân. Dưới đây là các loại thông dụng:
Bánh mì thịt nguội
-
Patê, chả lụa, jambon, thịt xá xíu
-
Thêm dưa leo, đồ chua (cà rốt, củ cải), rau ngò, ớt, sốt mayonnaise
Bánh mì gà xé
-
Gà xé luộc hoặc quay, pate, rau sống
Bánh mì bò nướng hoặc bò khô
-
Thịt bò lát mỏng, ướp đậm đà, nướng than hoặc áp chảo
Bánh mì trứng
-
Trứng ốp la hoặc trứng chiên, thường ăn sáng
Bánh mì heo quay
-
Da giòn rụm, ăn kèm đồ chua, nước sốt đậm vị
Bánh mì chay
-
Patê chay, rau củ, nấm, chả chay
3. Thành phần không thể thiếu
-
Pate (gan heo xay nhuyễn, thơm béo)
-
Bơ, sốt mayonnaise
-
Rau ngò, dưa leo, đồ chua (cà rốt & củ cải trắng ngâm chua ngọt)
-
Tương ớt, nước tương, nước mắm pha
-
Ớt tươi (tùy khẩu vị)
4. Bánh mì Việt Nam trên thế giới
-
Được nhiều đầu bếp nổi tiếng đánh giá cao (Anthony Bourdain, Gordon Ramsay…).
-
CNN, BBC, National Geographic, The Guardian từng xếp bánh mì Việt Nam vào danh sách những món ăn đường phố ngon nhất thế giới.
-
Từ “bánh mì” còn được giữ nguyên trong tiếng Anh là “banh mi” như một danh từ riêng.
5. Đặc sản bánh mì theo vùng miền
Vùng miền | Loại bánh mì đặc trưng |
---|---|
Hà Nội | Bánh mì pate nóng, ít rau, đậm vị thịt |
Huế | Bánh mì nhỏ, nhân cay, đơn giản |
Đà Nẵng – Hội An | Nổi tiếng với bánh mì Phượng, Madame Khánh – nhiều sốt, nhân phong phú |
Sài Gòn | Đa dạng loại nhân, nhiều rau, nhanh gọn, rẻ, tiện |
Nếu bạn muốn mình có thể:
-
Cung cấp công thức làm bánh mì Việt Nam tại nhà (vỏ và nhân).
-
Hướng dẫn làm pate, đồ chua, nước sốt ăn kèm bánh mì.
Tham khảo thêm :